Việc chải răng đều đặn hàng ngày và dùng chỉ tơ nha khoa đúng cách cũng chỉ có thể giúp bạn hạn chế tối đa tình trạng mắc các bệnh về răng miệng.Vì vậy, đôi khi dù đã cố gắng rất nhiều, chúng ta vẫn bị sâu răng hoặc các bệnh về nướu. Trong thực tế, chính các bệnh về nướu lại là nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng phải nhổ bỏ răng ở người lớn.
Cho nên ngoài việc làm sạch răng đúng cách thì các yếu tố khác như: Chế độ ăn uống, lối sống, thậm chí cả yếu tố di truyền nữa…đều có vai trò rất quan trọng trong việc duy trì tốt tình trạng của răng và nướu.
Để phát hiện kịp thời các bệnh về nướu hay các răng bị sâ thì tốt nhất bạn nên khám định kì ở nha sĩ mỗi năm hai lần. Đó là cách tốt nhất để ngăn chặn những biến chứng từ các bệnh về răng miệng như ung thư hốc miệng…
BỆNH SÂU RĂNG
Kết quả nghiên cứu trên sọ người cổ Neanderthal cho thấy bệnh sâu răng đã có từ rất lâu đời. Và cho đến ngày nay vẫn còn là căn bệnh thường gặp nhất. Đã từ lâu, sâu răng đã là mối đe dọa cho tất cả trẻ em trên thế giới, song nói như thế không có nghĩa là người lớn không mắc bệnh này. Người lớn sau 20 tuổi vẫn có nguy cơ mắc bệnh sâu răng, tuy không nhiều so với trẻ em.
Muốn hiểu bệnh sâu răng hình thành ra sao, trước hết bạn cần tìm hiểu quá trình hình thành mảng bám trên răng. Mảng bám trên răng chính là sự kết hợp của mẩu vụn thức ăn, nước bọt và các vi trùng thường trú trong hốc miệng. Hợp chất này có thể được tích tụ chỉ trong vòng vài giờ và bám dính lên bề mặt răng. Khi mảng bám răng bắt đầu hình thành, các vi trùng trong mảng bám này sẽ tạo ra các acid hữu cơ khiến các mô cứng bên ngoài răng bị mòn đi và dần dần răng bị thủng một lỗ (sâu răng).
Dấu hiệu đầu tiên của sâu răng lả khi acid bắt đầu làm tan lớp can-xi trên bề mặt của răng, men răng trong vùng này sẽ trở nên mềm và có màu trắng như phấn. Đó chính là điều kiện thuận lợi để vi trùng và acid có thể xuyên vào phần răng đã bị mòn lớp can-xi, phá hủy phần bên trong của răng. Vào giai đoạn này, mảng bám răng đã bám chặt vào răng nên không thể chải sạch bằng bàn chải được.
Tuy nhiên, nha sĩ có thể giúp bạn loại bỏ mảng bám trên răng, trám chỗ răng bị bào mòn nhằm ngăn chặn quá trình sâu răng tiếp diễn.
Nếu không ngăn chặn quá trình này kịp thời thì răng sẽ bị mất dần can-xi, và sâu răng sẽ ăn sâu vào lớp ngà răng. Khi đó răng bạn sẽ có cảm giác đau buốt khi gặp kích thích lạnh hay ngọt từ thức ăn hay nước uống.
Giai đoạn kế tiếp của sâu răng lả lan đến dây thần kinh của răng. Lúc này sâu răng bắt đầu ăn lan đến khoang mạch máu.và dây thần kinh, dễ dàng gây nhiễm trùng. Lý do là vì chỗ sâu răng đã tạo nên một lỗ hổng để cho những vi trùng từ họng vào bên trong của răng. Điều này cũng tương tự vết thương ngoài da, chỉ khác là trong trường hợp này thì ổ sâu răng vừa là lối vào vừa là ổ nhiễm trùng. Hậu quả của quá trình này tạo thành ổ áp-xe (ổ tụ mủ) ở chân răng, ở mô quanh răng và xương hàm. Vào giai đoạn này, người bệnh sẽ rất đau nhức. Muốn giữ lại răng, bạn cần phải đến nha sĩ để chữa phần tủy răng. Toàn bộ quá trình sâu răng, từ khi men răng bị bào mòn cho đến lúc sâu răng lan đến khoang thần kinh của răng, thường diễn tiến trong khoảng 12 tháng.
Rõ ràng, trong quá trình mô tả ở trên, các mẩu vụn thức ăn là chất xúc tác quan trọng gây sâu răng. Vì vậy việc làm sạch các mẩu thức ăn (bằng cách chải răng hoặc xỉa răng) sẽ ngăn ngừa việc tích tụ các mảng bám trên răng. Trong thực tế, ngoài những thức ăn hàng ngày thì các chất bột đường (carbohydrate) cũng góp phần vào việc tạo mảng bám trên răng, dẫn đến sâu răng vì lúc ăn, các chất này chuyển thành acid nhanh hơn các chất khác.
Để giảm tác hại sâu răng do thực phẩm gây ra, bạn nên hạn chế số lần ăn kẹo, bánh (hay các thức ăn có chứa nhiều chất bột đường khác). Việc giảm hàm lượng các chất bột đường trong chế độ ăn sẽ giúp răng ít phải tiếp xúc với chất acid, nhờ đó ít sâu răng hơn. Một số nha sĩ còn khuyên nên loại bỏ chất đường ra khỏi khẩu phần ăn hằng ngày. Tuy nhiên, đây là điều không hợp lý, vì khi ta giảm lượng bột đường thì phải tăng tỷ lệ chất béo lên, và đó hoàn toàn không phải là cách chọn lựa tốt cho sức khỏe về lâu về dài.
Tuy nhiên, thông tin sau đây có thể sẽ làm bạn thất vọng, nghĩa là mặc dù đã nổ lực tuân thủ các hướng dẫn nêu trên nhưng bạn vẫn không tránh khỏi bị sâu răng. Rõ ràng có nhiều người cũng hay ăn vặt, ăn bánh kẹo thường xuyên nhưng răng vẫn tốt, trong khi những người khác dù chẳng dám ăn gì cả lại bị sâu răng nhiểu hơn.Lý do có thể nằm ở bộ gen nhiều hơn-yếu tố di truyền. Trong trường hợp này việc giảm chất bột đường trong khẩu phần ăn không giúp ích gì cả. Bạn cần tăng cường bảo vệ răng bằng cách sử dụng chất fluoride để răng được chắc và khỏe hơn.
Khi dùng fluoride, tỉ lệ mắc bệnh sâu răng sẽ giảm rõ rệt. Do đó việc dùng kem đánh răng có pha fluoride hàng ngày sẽ có lợi cho răng. Tuy nhiên nếu bạn quyết định dùng thuốc bồ sung fluoride hằng ngày, thì cần phải có sự hướng dẫn của nha sĩ. Lý do là nếu dùng quá nhiều fluoride thì răng sẽ bị những đốm đen và nâu, thậm chí còn có những rãnh trên bề mặt răng nữa.
Nhiều quốc gia trên thế giới đã bắt đầu cho phép pha fluoride vào nước sinh hoạt. Vấn đề này đã gây ra nhiều tranh cãi, nhiều người phản đối vì họ cho rằng mình bị ép buộc phải dùng fluoride. Hơn nữa, vấn đề đặt ra là pha fluoride với nồng độ bao nhiêu thì cho hiệu quả tốt nhất. Nhưng thực tế cho thấy khi dùng nước sinh hoạt có pha fluoride thì tỷ lệ sâu răng giảm xuống rõ rệt.
Trong phạm vi quyển sách này, chúng tôi không có ý định về việc tham gia tranh luận việc có dùng fluoride hay không. Tuy nhiên, nếu ở khu vực bạn sinh sống có pha fluoride vào nước sinh hoạt rồi, bạn không nên uống thêm thuốc có chứa chất fluoride. Một điều ghi nhận đáng chú ý nữa là vào năm 1995 ở Grand Rapids, khi bang Michigan bắt đầu dùng nước có fluoride thì tỷ lệ mắc bệnh loãng xương ở nhóm dân cư có sử dụng nguồn nước này đã giảm so với nhóm dân cư không dùng nước có fluoride.
Chú ý: Nếu nơi bạn cư ngụ có sử dụng nước sinh hoạt đã pha fluoride mà bạn lại không muốn dùng thì bạn phải dùng nước uống đóng chai, hoặc mua thêm bình lọc nước dùng trong gia đình.
